Pogobie Średnie
O wsi
Pogobie Średnie to wieś sołecka w gminie Pisz. Położona jest wśród lasów Puszczy Piskiej około 9 km na południowy-zachód od Pisza. Geograficznie jest to południowo-wschodnia część Równiny Mazurskiej. Wieś umiejscowiona jest pomiędzy dwoma jeziorami: Pogobie Małe i Pogobie Wielkie, dalej na północ rozpościera się Kraina Wielkich Jezior Mazurskich.
Wieś liczy około 250 mieszkańców. Najstarsi mieszkańcy przybyli tu po II wojnie światowej, głównie z sąsiednich Kurpi, młodsi tu się urodzili, a część przybyła do Pogobia z różnych stron Polski. Las, rola i jeziora to do niedawna podstawowe źródła utrzymania mieszkańców Pogobia. Dziś w leśnictwie znajduje zatrudnienie jeszcze dość znaczna grupa mieszkańców wsi, liczna grupa osób pracuje w mieście, głównie w Piszu, a nawet poza granicami kraju. Dużą grupę wśród mieszkańców tworzą emeryci.
Trochę historii. Osadnictwo na ziemi piskiej.
Pogobie Średnie leży na terenach zamieszkałych w czasach od V wieku p.n.e do XIII wieku przez plemię Galindów. Upadek plemienia Galindów nie jest dokładnie wyjaśniony. Część źródeł podaje, że jego przyczyną był najazd Jaćwingów, inne źródła za jego przyczynę podają wojny z Polakami, jeszcze inne źródła upadek Galindów przypisują Krzyżakom. Źródła krzyżackie podają jednak że tereny te były już wyludnione przed zajęciem ich przez Zakon. Faktem jest, że papież Innocenty IV w roku 1254 nadał Galindię jako bezludną do zasiedlenia książętą mazowieckim. W rok później książę kujawski Kazimierz zrzekł się Galindii na rzecz Zakonu Krzyżackiego w zamian za ziemię lubawską. Przez blisko półtora wieku Krzyżacy nie zasiedlali wschodnich terenów swojego państwa obejmujących między innymi tereny dzisiejszego powiatu piskiego. Nieprzebyta puszcza miała zabezpieczać państwo krzyżackie przed napadami litewskimi. Planowe osadnictwo na tym terenie rozpoczęto dopiero po roku 1422 po podpisaniu traktatu pokojowego nad jeziorem Melnem i wytyczeniu granicy między państwem krzyżackim a Polską i Litwą. Kolonizacja objęła w pierwszej kolejności tereny od rzeki Wincenty w kierunku na północny wschód, następnie północną część powiatu. Osadnikami zarówno w czasach państwa krzyżackiego jak i Prus Książęcych była w zdecydowanej większości ludność napływająca z Mazowsza. Osadnictwo na terenach na zachód od Pisy zaistniało znacznie później. W latach 1679 - 1786 na puszczańskich terenach powiatu piskiego w ramach tzw. osadnictwa szkatułowego powstały 42 osady w tym również w roku 1708 Pogobie Średnie. Nie oznacza to jednak, że tereny te były całkowicie wcześniej niezamieszkałe. Na obszarze puszczy istniały osady, nie były one jednak stałe, związane były najczęściej z różnego typu eksploatacją lasu i produkcją z nią związaną, po wyczerpaniu się w jej pobliżu surowca drzewnego osady przenosiły się na nowe tereny. Wsie szkatułowe powstawały często, właśnie w miejscach istnienia takich osad, a rzemieślnicy produkujący smołę, potaż czy dziegieć byli najczęściej pierwszymi ich mieszkańcami. Podobnie było zapewne i w Pogobiu.
Źródła
„Geneza, rozwój i przemiany sieci osadniczej regionu piskiego od XIII wieku do 1988 roku.” Franciszka Joanna Maciejewska, 1995
„Pisz z dziejów miasta i powiatu.” Joanna Maciejewska i inni, 1970.
